Darvinist cinsi seçmə nəzəriyyəsinin süqutu
Genetika prinsipləri bir tərəfə, təbiətdə aparılan müşahidələr cinsi seçmə nəzəriyyəsini bilavasitə qüvvədən salır. Təbiətdə çox sayda canlı növünün cütləşmə davranışlarını araşdıran bioloqlar cinsi seçmədə darvinist nöqteyi-nəzərin “heç bir aydınlaşdırıcı cəhətinin qalmaması”nı xüsusi vurğulayırlar. Dünyanın müxtəlif bölgələrindən alimlər çox fərqli növlərlə əlaqədar –və cinsi seçmə nəzəriyyəsinə tamamilə zidd– hallardan xəbər verirlər. Bu nümunələr o qədər çoxdur ki, bu sahənin mütəxəssisi olan tədqiqatçıların cinsi seçmə nəzəriyyəsinin dəyərini tamamilə itirməsinə dair, demək olar, şübhələri qalmayıb. Nəzəriyyə əleyhindəki bütün bu müşahidə və fikirlər alimləri bir yerə cəmləyən yığıncaqlarda da müzakirə edilir.
Bu fikirlərin yekdilliklə dilə gətirildiyi ən əhəmiyyətli sessiyalardan biri Amerika Elmi Tərəqqi Birliyinin 2003-cü il iclası oldu. İclas müddətində cinsi seçmə nəzəriyyəsi ilə əlaqədar simpozium təşkil edən Stanford Universiteti (ABŞ) bioloqu olan Coan Rafqarden (Joan Roughgarden) mövzunu qısa və konkret şəkildə yekunlaşdırdı:
“Darvinist cinsi seçməni təkzib edən külli miqdarda müşahidə xarakterli dəlil mövcuddur… İstisna vəziyyətlər o qədər çox saydadır ki, “izahata ehtiyac var” deyə ucadan bağırır… Darvinin cinsi seçmə nəzəriyyəsinin konteksti tamamilə itib gedir… Yəni Darvin başlıca təkliflərində yanılıb, ancaq daha əhəmiyyətlisi budur ki, (cinsi seçmə nəzəriyyəsi) hələ bir yanaşma olaraq belə qənaətbəxş deyil”.2
17 fevral, 2003-cü il günü baş tutan simpoziumda çıxış edən Letbric Universiteti (Kanada) psixoloq və nevroloqu Pol Veysi (Paul Vasey) isə bu mövzuya belə şərh vermişdir:
“Cinsi davranışlarla əlaqədar ənənəvi təkamül nəzəriyyələri olub-keçənləri izah etməkdə qeyri-kafi və kasaddır”.1
Mənbə:
1: “Sex and gender scientists explore a revolution in evolution”, 16 fevral 2003, http://www.eurekalert.org/pub_releases/2003-02/su-sag021003.php
